Blog

Rozpoczęłam nowy rok z długą listą postanowień w zakresie życia zawodowego i osobistego. Jak utrzymać nowe nawyki i co zrobić z tymi niechcianymi?
Małgorzata, 44 l., Administrator w Dziale HR

Pani Małgorzato, w pierwszej kolejności przyjrzyjmy się nawykom. Czym są? Czy te niepożądane nawyki mogą tak po prostu zniknąć? Czy mamy właściwie na nie jakiś wpływ, czy są nam przeznaczone? Innymi słowy - jak obchodzić się z postanowieniami, aby osiągać upragnione efekty i niechciane nawyki zamienić w korzystne?

Czym są nawyki?

Czy jest Pani świadoma tego, że każdego dnia zdaje się Pani na dziesiątki, jeśli nie setki nawyków? Jeden z najbardziej podstawowych, który podam jako przykład, to wyciąganie z szafki filiżanki przed zaparzeniem herbaty. Codzienne, automatyczne działanie, na którym nie skupia Pani uwagi. Nawyk ten wykształciły miliardy ludzi. Nie zalejemy przecież wrzątkiem torebki herbaty położonej na blacie. Innym, bardziej złożonym nawykiem, jest ubieranie się. Każdego dnia zakłada Pani na siebie inny strój, tym samym podejmując bardziej złożone decyzje. Jedno jest jednak pewne - założy Pani na siebie ubranie.

Według naukowców nasze mózgi zdają się na nawyki, ponieważ ogranicza to ich codzienny wysiłek. Proszę sobie wyobrazić, że każdego dnia uczyłaby się Pani na nowo oddychać. Bez wątpienia wiązałoby się to z nieprzerwanym myśleniem o tej podstawowej czynności, która jest zapisana w jądrach podstawowych naszego mózgu, czyli najbardziej wewnętrznej jego części. Byłoby to zdecydowanie męczące i zmniejszyłoby naszą efektywność. Warto zwrócić uwagę na to, że nawyk nie powinien być przez nas rozumiany, jako regularnie wykonywana czynność. Zdajemy się na nawyk, po wystąpieniu konkretnego bodźca, który pobudza zwyczaj z nim związany, a na końcu pojawia się nagroda pozwalająca zdecydować, czy proces wart jest zapamiętania przez mózg.

1. Wskazówka - stymulator, który podpowiada naszemu mózgowi zautomatyzowane działanie i wskazuje nawyk, który w danej sytuacji należy wybrać, np. konflikt ze współpracownikiem.
2. Zwyczaj - typowy dla kogoś sposób postępowania, który pobudzony zostaje wskazówką, np. konflikt ze współpracownikiem, więc zaproszenie go na rozmowę, wyjaśnienie swoich stanowisk twarzą w twarz, próba znalezienia porozumienia.
3. Nagroda - satysfakcja, poczucie przyjemności, np. konflikt ze współpracownikiem, więc zaproszenie go na rozmowę, wyjaśnienie swoich stanowisk twarzą w twarz, próba znalezienia porozumienia, które prowadzi do rozwiązania konfliktu, budowania zaufania i zdrowych relacji w zespole.

Nawyk nie jest zachowaniem, które musi być stosowane codziennie. Dobrym nawykiem jest np. wysyłanie szefowi raportu z całego miesiąca w oczekiwanym przez niego terminie, a przecież wykonuje się go jednorazowo. Może stać się jednak regularny.

Czy można pozbyć się niechcianych nawyków?

Pani Małgorzato, myślę, że historia Lisy Allen najdokładniej odpowie na to pytanie. Została ona opisana w książce “Siła nawyku”, której autorem jest Charles Duhigg.

Od szesnastego roku życia Lisa piła i paliła. Przez długie lata walczyła z nadwagą. Pewne życiowe zawirowania i okoliczności zmotywowały ją do tego, aby pozbyć się nawyków pijaństwa, palenia oraz objadania. Wprowadziła zmiany, ponieważ postawiła sobie jasny cel - marzyła o wędrówce przez pustynię. Dała sobie na przygotowanie rok. Aby tego dokonać bez wątpienia musiała pożegnać się z nadużywaniem alkoholu, paleniem papierosów oraz jedzeniem pod wpływem stresu. Postanowiła podjąć się aktywności fizycznej oraz studiowania. Udało jej się całkowicie odmienić całe swoje życie. Lisa przez lata była obserwowana przez badaczy, którzy chcieli określić, czym tak właściwie są nawyki i jak udaje się zwalczać te negatywne, które przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu. Lisa żyła przekonaniem, że MUSI zastąpić stare nawyki nowymi, jeśli decyduje się spełnić swoje marzenie. Jak Pani myśli, czy dawne nawyki zniknęły całkowicie z mózgu Lisy? Badacze przez lata wykonywali skany jej mózgu i zetknęli się z czymś niezwykłym. Pewne wzorce neurologiczne - jej stare nawyki - były nadpisywane nowymi wzorcami. Można stwierdzić, że dawne zwyczaje były wciąż obecne w jej mózgu, ale były wypierane przez nowe pragnienia i postanowienia. Kiedy Lisa widziała jedzenie, obszar mózgu, który dawniej odpowiadał za objadanie nie miał szans z nowym wzorcem samodyscypliny.

Ta historia i wyniki badań oraz wieloletnich obserwacji tłumaczą, że nie można pozbyć się niechcianych nawyków, ponieważ są zapisane jako pewne wzorce neurologiczne. Można je jednak nadpisać nowymi nawykami, tworząc pożądane zachowania i wzorce. Samodyscyplina oraz determinacja sprawiają, że aktywność nowych wzorców staje się coraz silniejsza, a co za tym idzie, łatwiej nam o oczekiwane rezultaty w postaci realizacji naszych postanowień.

Czy mamy wpływ na nasze nawyki? A może są nam przeznaczone?

Mam dla Pani dobrą informację. Nawyki nie są nam przeznaczone. Możemy je lekceważyć, kształtować od podstaw lub zastępować, więc mamy na nie realny wpływ. Tak jak już wcześniej zostało wspomniane, mózg tworzy nawyki, aby sprawniej funkcjonować, jednak nie da się ukryć, że tym samym nie uczestniczy świadomie w podejmowaniu decyzji. Dopóki w pełni nie zaakceptuje Pani faktu, że może Pani zwalczyć nawyk zastępując go nowym, dawny wzorzec zachowań będzie pojawiał się automatycznie.

Jak utrzymać nowe nawyki?

Dowiedziała się już Pani, że niechciany nawyk musi zostać nadpisany nowym, pożądanym. O czym to świadczy? Pętla nawyku (wskazówka-zachowanie-nagroda) musi zostać zbudowana na nowo, ze szczególną analizą każdego etapu.

Proszę zobaczyć przykład.

Piotr, Dyrektor ds. Sprzedaży, na co dzień jest osobą ogromnie zestresowaną. Wynika to przede wszystkim z wyzwań sprzedażowych, jakie stawia mu Firma, w której pracuje. Sam wiele od siebie wymaga. Każdego dnia odbywa wiele spotkań, na które musi się przygotować, między innymi tworząc oferty indywidualne dla potencjalnych Klientów. Dodatkowo zdaje raporty, odpowiada za sześcioosobowy zespół i prowadzi szkolenia dla pracowników z najmniejszym doświadczeniem. Piotr nie organizuje swojego dnia w pracy, nie ustala priorytetów i bardzo często spóźnia się na spotkania, ponieważ w ostatniej chwili sobie o nich przypomina. Przez ostatnią sytuację, kiedy nie udało mu się podpisać cennego dla Firmy kontraktu, postanowił wprowadzić do swojego życia zmiany i zacząć planować swój tydzień.

Jak sama Pani widzi, nawyk został zmieniony, jednak wskazówka i nagroda zostały w zasadzie takie same. Najistotniejszym elementem jest zmiana zachowania, który następuje po konkretnym bodźcu. U Piotra była to duża ilość zadań do zrealizowania podczas każdego dnia pracy. Postanowił tworzyć listy zadań i planować każdy tydzień w kalendarzu. Wyznaczył jasny cel, zrozumiał co wpływa na jego zachowanie i wprowadził nowy nawyk.

Pani Małgorzato, szkolenia otwarte lub indywidualne, które posiadamy w naszej ofercie, mogą pomóc Pani w realizacji wszystkich postanowień. Szkolenie jest znakomitym pierwszym krokiem w kierunku pożądanej przez Panią zmiany, ponieważ wyposaża nas we wzorce nowych - korzystnych i efektywnych - zachowań. Psycholog biznesu na szkoleniu podpowiada również, jak wytrwać na drodze zastępowania starych nawyków tymi nowymi. Z nami, krok po kroku przejdzie Pani przez wszystkie etapy wprowadzania pożądanych zmian na polu życia zawodowego oraz osobistego.

Alicja Błędowska